Ανθεκτικότητα και βιωσιμότητα υποδομών

Του Καθ. Άγι Μ. Παπαδόπουλου, Προέδρου Δ.Σ. ΕΥΑΘ Α.Ε.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Νερού: ανθεκτικότητα και βιωσιμότητα των υποδομών

Ο Πάτρικ Ζύσκιντ στο μυθιστόρημά του «Το άρωμα» δίνει μια εξαιρετική περιγραφή του πώς ήταν το Παρίσι και οι άλλες πόλεις τον 18ο αιώνα: χωρίς ύδρευση και αποχέτευση, με απίστευτη δυσωδία και τις ασθένειες να αποδεκατίζουν τον πληθυσμό. Εδώ και περισσότερα από 120 χρόνια αυτές οι βασικές υποδομές είναι αυτονόητες σε όλο τον αναπτυγμένο κόσμο.

Στην τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα η διασφάλιση της ύδρευσης και αποχέτευσης χαρακτηρίζεται από την ανάγκη να καταστεί βιώσιμη. Για τον λόγο αυτό και περιλαμβάνεται μέσα στους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Η αστικοποίηση, η εντατικοποίηση των αγροτικών καλλιεργειών, οι εξελιγμένες τεχνικές παραγωγής, όλα συντελούν στο να πρέπει να καλύψουμε αυξανόμενες ανάγκες με έναν πόρο που είναι πεπερασμένος – και λόγω κλιματικής αλλαγής όλο και πιο δυσεύρετος. Αν αναλογιστεί κανείς ότι η Θεσσαλονίκη στις αρχές του 20ού αιώνα υδρευόταν από τον Χορτιάτη και σήμερα υδρεύεται από τον Αλιάκμονα, που συλλέγει τα νερά του από τα βουνά της Δυτικής Μακεδονίας, και την Αραβησσό, που απέχει 70 χιλιόμετρα, μπορεί να αντιληφθεί το μέγεθος του προβλήματος. Η επίλυσή του προϋποθέτει μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, συνεπή υλοποίηση, συνεπή λειτουργία και βεβαίως τους απαραίτητους πόρους, φυσικούς, ανθρώπινους και οικονομικούς.

Η λειτουργία της υδροδότησης συνεπάγεται επίσης πολύ σημαντική κατανάλωση ενέργειας, με οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος. Το ανθρακικό αποτύπωμα της ύδρευσης, το πόσα κιλά διοξειδίου του άνθρακα εκλύονται δηλαδή για να φτάσει ένα λίτρο νερό στο σπίτι μας, είναι ένας εξαιρετικά ενδιαφέρον δείκτης βιωσιμότητας. Αποτελεί επιδίωξη της ΕΥΑΘ να μειώσει την κατανάλωση ενέργειας, εφαρμόζοντας τεχνικές βελτίωσης της απόδοσης της διύλισης και μεταφοράς νερού, αλλά και να χρησιμοποιήσει σε μεγαλύτερο βαθμό ηλεκτρισμό που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Επίσης, είναι σαφές ότι πρέπει να βελτιωθεί η διαχείριση του πολύτιμου υδάτινου πόρου: μείωση των απωλειών του δικτύου, στοχευμένη ενημέρωση των καταναλωτών για περιορισμό της άσκοπης χρήσης νερού, αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων για πότισμα και άλλες χρήσεις, ώστε να μην ξοδεύεται πόσιμο νερό υψηλής ποιότητας, είναι μερικές μόνο δράσεις που πρέπει να προωθηθούν με πιο  γρήγορους ρυθμούς και με την ενεργό συμμετοχή της κοινωνίας.

Η ΕΥΑΘ είχε προγραμματίσει για τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα Νερού μια εκδήλωση μαζί με την Πολυτεχνική Σχολή του Α.Π.Θ. και άλλους φορείς της πόλης, για να συζητηθούν ακριβώς αυτά τα θέματα. Αντ’ αυτού γιορτάζουμε την ημέρα έχοντας επεξεργαστεί σχέδια ασφαλείας, ώστε να προστατέψουμε το προσωπικό μας για να μπορέσουμε να διασφαλίσουμε την υδροδότηση και αποχέτευση της πόλης. Η ανθεκτικότητα (resilience) του συστήματος είναι η πρώτη μας προτεραιότητα, στην οποία με σχεδιασμό και συλλογική προσπάθεια θα ανταποκριθούμε.

Η πανδημία που βιώνουμε εδώ και δύο βδομάδες -και που δυστυχώς δεν ξέρουμε για πόσο θα διαρκέσει- μας υπενθυμίζει με τον πιο σκληρό τρόπο δύο πράγματα: (α) ότι η κανονικότητα δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένη – και επομένως πρέπει πάντα να είμαστε έτοιμοι να διαχειριστούμε το απρόβλεπτο και (β) ότι ο πολυτιμότερος πόρος είναι οι άνθρωποι.

Όταν, με το καλό, ξεπεράσουμε αυτήν τη δοκιμασία, θα έχουμε τη δυνατότητα να παρουσιάσουμε και να συζητήσουμε το σχέδιο της εταιρείας για τη βιώσιμη ύδρευση και αποχέτευση της πόλης τις προσεχείς δεκαετίες. Ως τότε, να προσέχουμε εαυτούς και αλλήλους και να διαχειριζόμαστε με σύνεση τους φυσικούς μας πόρους.

Υπό τη σκιά του κορονοϊού η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Νερού, και τα Ηνωμένα Έθνη λανσάρουν το hashtag #SafeHandsChallenge, “προκαλώντας” το κοινό να ανεβάσει βιντεάκια που προωθούν το σχολαστικό πλύσιμο των χεριών.

Το παράδειγμα δίνει ο Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ, Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεέσους: